خورنیوز:روستای ایراج در 54 کیلومتری جنوب شهرستان خور و بیابانک در 54 درجه و 47 دقیقه طول شرقی و 33 درجه و 27 دقیقه عرض شمالی واقع شده است . 
از ایراج در متون قرون سوم و چهارم هجری با نام « اِرا » و « ارابه » یاد شده است . ابن حوقل ، ناصر خسرو و اصطخری در قرون سوم و چهارم از ایراج به همراه گرمه ( جرمق ) و بیاضه ( بیادق ) نام برده اند که ایراج ( ارابه ) در کنار کویر قرار داشته است . پس از آن نیز جهانگردان بسیاری به کرّات از ایراج نام برده اند و گاه مردم ایراج را خوشبخت ترین مردم نامیده اند ... 
با توجه به اینکه قدمت این منطقه به زمان هخامنشیان برمی گردد ، در 2 کیلومتری غرب ایراج در میان کوه ها غاری با دهانه کوچک و فضای داخلی وسیع وجود دارد به نام « چُنَمادو » که در گویش محلی « چُن » به معنی سوراخ و غار می باشد و ماد نیز به مهاجرین اولیه سرزمین کهن ایران بر می گردد بنابر این با توجه به قراین ، قدمت این غار به زمان مادها می رسد که در ادوار مختلف با توجه به موقعیت مکانی آن ، به عنوان پناهگاه استفاده می شده است . 
در کرانه های شمالی و جنوبی ایراج نیز گورستانهای بسیار قدیمی مربوط به زرتشتیان وجود دارد که به « مزار گبرها » معروف است و حکایت از قدمت بسیار زیاد آن ( عهد ساسانیان ) دارد .
قلعه ؛ قدیمی ترین بنای ایراج 
ایراج قلعه ای قدیمی دارد که بر روی ارتفاعی در وسط ده آرمیده است و سرسبز ترین تصویر حاشیه کویر را زیر نگاه خود دارد . این قلعه سالخورده در آخرین روزهای حیات خویش یاغی های قد بلند را در پشت دیوار های بلند غیرت خود پناه داده اما در برابر چند توپ نامرد برای همیشه فرو ریخته است . 
خانه های روستا در سراشیبی اطراف قلعه بنا گردیده و 33 چشمه خروشان اطراف قلعه هر یک در داخل خانه ای حیات را زمزمه می کنند . 
همچنین این قلعه و خانه های اطراف آن شباهت زیادی به خانه های شهر هگمتانه ( همدان ) دارد که منسوب به قوم ماد است .
سرو کهن ایراج 
یکی از نمادهای طبیعی ایراج ، درخت سرو آن است که با عمری در حدود 1000 سال در ضلع شرقی قلعه ، طی قرون متمادی نظاره گر تاریخ کهن این روستا بوده است. این سرو بلند و زیبا بیش از 70 متر ارتفاع دارد و قطر پایین تنه آن به بیش از 2 متر می رسد .
بقعه خضر نبی ( ع) در ایراج  
بقعه خضر نبی ( ع ) در بافت قدیم شمال غربی ایراج واقع گردیده است . خضر پیامبر در حال گذر از این روستا ، در محل مذکور توقف کوتاهی داشته و یکی از موحّدین این روستا ایشان را به چشم دیده و گفتگویی بین آنها صورت گرفته است که پس از آن گنبد و ایوان کوچکی جهت احترام به این پیامبر احداث گردیده که زیارتگاه مردم خداجوی این روستا است و در بعضی از ایام سال در این محل آش نذری طبخ و توزیع می گردد .
معماری روستای ایراج 
سبک معماری در روستای ایراج به جهت کوهستانی بودن آن ، با دیگر روستاهای منطقه تفاوت دارد . خانه ها در سراشیبی ملایم کوه و قلعه واقع شده به نحوی که در حیاط خانه ، تمامی پهنه وسیع دشت و منتهی الیه کویر قابل مشاهده است به ویژه صبحدم ، خورشید از شرقی ترین نقطه کویر نور زلال خود را به داخل خانه ها می پاشد.  
خانه ها در بافت قدیم از خشت و گل ساخته شده و دارای دو ایوان ( زمستانه و تابستانه ) و دالان هستند و اتاقها دور تا دور حیاط به ترتیب در کنار هم با طاقهای ضربی واقع شده اند. 
" ساباطها " ، بخش دیگری از زیبایی های این روستا هستند که با پوشاندن کوچه ، فضای مفرّحی ایجاد می گردد که در تابستانها با نسیم ملایم و خنک پذیرای همسایه ها و رهگذران می باشند تا برای لحظاتی در سایه آن ، گرمای تابستان را از خود بزدایند . 
همچنین از دیگر زیبایی های معماری ایراج ، کوچه های باریک است و گاه یک طرف کوچه از صخره و سنگهای بزرگ تشکیل شده است که این سبک ، زیبایی کوچه را دوچندان می کند .
آسمان شب 
آسمان شب در ایراج کاملاً شفاف و زلال است ، گویی که آسمان به زمین دوخته شده و صورتهای فلکی در نزدیکترین فاصله با ما هستند . به ویژه اگر در تابستان در فضای پشت بام شب را سپری کنی مناظر زیبای فلکی خواب را از چشمانت می رباید .
آب و هوا 
آب و هوا در ایراج معتدل کوهستانی است ، مخصوصاً در فصول گرم سال بعد از ظهرها نسیم ملایمی وزیدن می گیرد و هر چه به غروب آفتاب و شب نزدیکتر می شویم بر خنکای هوا افزوده می شود به طوری که شب را در هوای آزاد بدون بالا پوش نمی توان به صبح رساند . 
در زمستان نیز کوه ها پوشیده از برف می باشد و در بیشتر ایام نیمی از ارتفاعات را مه فرا می گیرد .
مرکز تفریحی « شهید فهمیده » ایراج
در سال 1385 در بافت اصیل شمال غربی در دامنه کوهی مُشرف به دشت زیبا و سر سبز ایراج ، مرکز تفریحی شهید فهمیده احداث گردید که در ایام سال پذیرای دانش آموزان ، فرهنگیان و دیگر اقشار می باشد تا ساعاتی را دور از غوغای آهن و دود و در دامان طبیعت سپری کنند .
اماکن دیدنی اطراف ایراج
مزرعه منک ، آخورک ، خرم آباد ، کلاته ، کاشفیه ، آبگادو ، بیخ چاه ، بن در ، بهین و آبگیشه از اماکن دیدنی اطراف ایراج می باشند که در حصار کوه ها ، طبیعت دوستان را به جانب خود فرا می خوانند . 
از عجایب طبیعی « منک » ایراج ، غاری می باشد در بالای کوهی به نام صوفه . این غار عجیب بیش از 70 متر طول دارد و ارتفاع دهانه آن به بیش از 20 متر می رسد و هرچه به انتهای غار نزدیکتر می شویم از ارتفاع آن کاسته می شود تا جایی که ارتفاع به ده سانتی متر می رسد . در این غار پروانه های بزرگ و زیبایی زندگی می کنند که تعداد آنها گاه به هزاران عدد می رسد . همچنین در این غار یک سنگ بزرگ مرمر نیز وجود دارد. از دیگر جاذبه های طبیعی منک این است که از آبان ماه خورشید ساعت 9 صبح نمایان و ساعت 3 بعد از ظهر در پشت کوه ها پنهان می گردد و به تدریج در آذر و دی خورشید فقط برای لحظاتی به این مزرعه می تابد .
صنایع دستی 
از صنایع دستی روستای ایراج که با استفاده از برگه درخت خرما ساخته می شود می توان به جارو ، زنبیل ، دولنده (ظرف حصیری در دار با ظرفیت دو تا سه کیلو که از آن برای نگهداری کشک ، تخم مرغ و ... استفاده می شود ) ، کلاه حصیری و بادبزن اشاره کرد . همچنین با استفاده از سر شاخه های باریک درخت بادام کوهی ، سبد در اندازه های مختلف تهیه می شود . از دیگر صنایع دستی این روستا که رونق بسیار زیادی دارد ، صنعت قالی بافی است که امروزه فرشهای بافته شده به دست دخترکان این روستا به سرتا سر جهان صادر می گردد.

 نوشته شده توسط رسول ایزدی در دوشنبه 89/3/24 و ساعت 9:2 صبح | نظرات دیگران()